درمان ریشه

درمان ریشه، عصب کشی یا روت کانال تراپی روشی است که برای از بین بردن بافت پالپ عفونی از قسمت داخلی یا همان کانال های دندان استفاده می شود. کانال های دندان خالی و تمیز شده و دیواره های ریشه ها با فایل های انعطاف پذیر مخصوص نیکل تیتانیوم پاکسازی می شوند.

با استفاده از درمان ریشه به طور متوسط ۱۷ میلیون دندان را در هر سال ترمیم و نگهداری می کند. بنابراین حفظ و نگهداری دندان با این روش و از بین بردن درد، بهتر از خارج کردن و کشیدن دندان است.

ریشه دندان، بخشی پنهان است که در زیر خط لثه قرار گرفته و دندان را درون استخوان فک نگه می‌دارد. ریشه از عاج (دنتین) سخت تشکیل شده و در مرکز آن حفره‌هایی به نام کانال ریشه قرار گرفته است.

درون این کانال‌ها، پالپ دندان قرار دارد. پالپ، دارای بافت نرم و حاوی عروق خونی، اعصاب و بافت همبند می‌باشد. پالپ، دندان را تغذیه کرده و به گرما، سرما و درد حساس است.

چرا به درمان ریشه دندان نیاز پیدا می‌کنیم؟ هنگامی که به‌دلیل پوسیدگی عمیق، ترک‌خوردگی دندان یا سایر آسیب‌ها، باکتری‌ها به پالپ دندان نفوذ کنند، باعث التهاب و عفونت آن می‌شوند.

این التهاب می‌تواند منجر به درد شدید دندان، تورم لثه و حتی آبسه شود. در چنین شرایطی، دیگر با پر کردن ساده دندان نمی‌توان مشکل را برطرف کرد و برای حفظ دندان، نیاز به درمان ریشه یا عصب‌کشی است.

انواع روش‌های درمان ریشه دندان

روش‌های مختلفی برای انجام درمان ریشه دندان وجود دارد که هر کدام برای شرایط خاص و با توجه به نظر دندانپزشک متخصص انتخاب می‌شود. انتخاب نوع درمان ریشه به عوامل مختلفی از جمله شدت عفونت، وضعیت دندان و سلامت کلی بیمار بستگی دارد.

درمان غیر جراحی کانال ریشه

درمان غیر جراحی کانال ریشه، که به آن درمان ریشه معمولی یا عصب کشی دندان نیز گفته می‌شود، رایج‌ترین روش برای درمان عفونت پالپ دندان است.

در این روش، پالپ عفونی از داخل کانال‌های ریشه خارج شده و پس از تمیز و ضدعفونی کردن کانال‌ها، با مواد مخصوص پر می‌شوند.

اپیکو کتومی

جراحی این روش زمانی استفاده می‌شود که درمان غیر جراحی ریشه با شکست مواجه شده و عفونت همچنان در ریشه دندان یا در استخوان اطراف آن (استخوان آلوئول) وجود داشته باشد.

پالپوتومی و پالپکتومی

پالپوتومی و پالپکتومی دو روش درمانی هستند که برای حفظ دندان شیری و جلوگیری از کشیدن آن تا زمان رویش دندان دائمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در پالپوتومی، تنها قسمت بالایی پالپ که در تاج دندان قرار دارد، برداشته می‌شود و پالپ سالم در ریشه دندان باقی می‌ماند.

این روش زمانی انجام می‌شود که عفونت به عمق ریشه نفوذ نکرده و بخشی از پالپ سالم باشد. در پالپکتومی، تمام پالپ، چه در تاج و چه در ریشه دندان، برداشته شده و با یک ماده پرکننده جایگزین می‌شود. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که عفونت به عمق ریشه نفوذ کرده و پالپوتومی کافی نباشد.

پالپکتومی

پالپکتومی، روشی درمانی برای دندان‌های دائمی است که در آن تمام پالپ دندان، چه در تاج و چه در ریشه، برداشته شده و با یک ماده پرکننده جایگزین می‌شود.

هدف از این روش، حفظ دندان و جلوگیری از کشیدن آن در صورت عفونت شدید پالپ یا آسیب به پالپ است. پالپکتومی برای دندان‌هایی که به دلیل گستردگی عفونت یا پوسیدگی، قابل درمان با پالپوتومی نیستند، انجام می‌شود.

سه جزء اصلی دندان

• مینا، که همان پوسته محافظ می باشد
• عاج، یک لایه میانی نرم تر و حساس است
• و به لایه داخلی بافت نرم دندان، پالپ گفته می شود

پالپ بخش داخلی از دندان است که از بافت عصبی، بافت لنفاوی و رگ های خونی تشکیل می شود. اگر به هر علتی به پالپ دندان آسیب وارد شود. (مثلا: قرار گرفتن در معرض باکتری های دهانی از طریق پیشرفت پوسیدگی، وارد شدن شکستگی دندان به پالپ یا وارد شدن ضربات شدید به صورت) به پالپ دندان آسیب غیر قابل بازگشت وارد می‌شود.

در نتیجه دندان شروع به مردن می کند. اغلب درمان ریشه برای جلوگیری از بروز عفونت و جلوگیری از کشیدن دندان عقل لازم می شود.

درمان کانال ریشه یا عصب کشی شامل: ضد عفونی کردن کانال دندان و از بین بردن همه بافت عصبی، بافت لنفاوی، بافت خونی، باکتری و عفونت از کانال های دندان است.

زمانی که کانال های آسیب دیده یا تحت تاثیر قرار گرفته ی دندان، به اندازه ی کافی تمیز شوند و شکل بگیرند، آنها را با موادی مخصوص پر می کنند که از بروز مجدد درد و عفونت جلوگیری شود.

نحوه انجام درمان ریشه دندان

درمان ریشه دندان یک فرایند چند مرحله‌ای است که برای از بین بردن عفونت و حفظ دندان طبیعی انجام می‌شود.

تشخیص

دندانپزشک ابتدا دندان آسیب دیده را به‌طور کامل معاینه کرده و برای بررسی شدت آسیب و تعداد کانال‌ها از اشعه ایکس یا تصویربرداری سه‌بعدی استفاده می‌کند.

کنترل عفونت

اگر عفونت فعال وجود داشته باشد، برای کمک به پاکسازی عفونت و جلوگیری از هرگونه عارضه در طول عمل، آنتی بیوتیک تجویز می‌شود.

بی‌حسی موضعی

برای اطمینان از راحتی بیمار در طول عمل، ابتدا بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود. بی‌حسی، ناحیه اطراف دندان را بی‌حس کرده و باعث می‌شود در طول درمان ناراحتی کمی را تجربه کنید.

ایجاد دسترسی

سپس دندانپزشک برای رسیدن به پالپ عفونی، یک سوراخ دسترسی کوچک در دندان ایجاد می‌کند. این مرحله نیاز به دقت و مهارت دارد تا از سالم ماندن ساختار دندان اطراف اطمینان حاصل شود.

تمیز کردن و شکل‌دهی کانال

برای برداشتن دقیق پالپ عفونی و شکل دادن به سیستم کانال ریشه از ابزارهای تخصصی مانند سوهان و محلول‌های مخصوص استفاده می‌شود. تمیز کردن و شکل‌دهی دقیق کانال‌ها برای نتایج موفق درمان ضروری است.

پر کردن کانال

پس از تمیز و ضدعفونی کامل کانال ریشه، از ماده‌ای زیست سازگار به نام گوتاپرکا برای پر کردن فضا و مسدود کردن کانال‌ها استفاده می‌شود.

گوتاپرکا ماده‌ای لاستیکی شکل است که پرکننده‌ای پایدار و خنثی را فراهم و از آلودگی مجدد کانال‌ها جلوگیری می‌کند.

پر کردن موقت

پس از پر کردن، دندان با یک پرکننده موقت مهر و موم می‌شود. پرکننده موقت تا زمانی که ترمیم دائمی مانند روکش آماده شود، از دندان محافظت می‌کند.

علائم نشان دهنده عفونت دندان

برخی از علائم نشان دهنده درگیری بافت پالپ و عصب وبلاگدندان شامل موارد زیر است و به همین دلیل ممکن است به درمان ریشه نیاز داشته باشید.

در چنین شرایطی، دندانپزشکان معمولا درمان ریشه را برای نجات دندان آسیب دیده و حفظ عملکرد دندان توصیه می کنند.

چه زمانی باید برای درمان ریشه دندان اقدام کنیم؟

 زمانی که باکتری‌های دهان به داخل دندان نفوذ و به عصب دندان (پالپ) حمله می‌کنند، درمان ریشه دندان ضروری می‌شود. این اتفاق معمولا زمانی رخ می‌دهد که یک ترک یا حفره دندانی برای مدت طولانی بدون درمان رها شده باشد.

• پوسیدگی عمیق: اگر پوسیدگی دندانی به موقع درمان نشود، می‌تواند به عصب دندان برسد و باعث عفونت شود.
• ترک خوردگی یا شکستگی دندان: ترک یا شکستگی عمیق به عصب دندان آسیب می‌رساند و آن را در معرض باکتری‌های دهان قرار می‌دهد.
• آسیب به دندان: ضربه و فشار به دندان می‌تواند عامل آسیب به عصب دندان باشد.
• مرگ عصب دندان: در برخی موارد، عصب دندان به‌دلایل نامشخصی می‌میرد. این امر منجر به عفونت در ریشه دندان می‌شود.

علائم نیاز به درمان ریشه دندان

در بیشتر مواقع تا زمانی که عفونت دندان حاد نشود متوجه آن نمی‌شویم. با این‌حال، گاهی اوقات افراد علائم خاصی را مشاهده می‌کنند.

درد دندان که خوب نمی‌شود

بسیاری از مشکلات دندانی می‌توانند باعث درد دندان شوند. اگر در دندان خود درد شدیدی احساس می‌کنید، احتمالا‌ به درمان ریشه دندان نیاز دارید. این احساس درد ممکن است به سایر دندان‌ها، فک یا صورت سرایت کند.

حساسیت به گرما و سرما

اگر بعد از خوردن یا نوشیدن چیزهای گرم یا سرد، درد دندان بیش از چند ثانیه طول بکشد، درمان ریشه دندان ضروری خواهد بود.

ورم لثه

عفونت دندان می‌تواند باعث تورم، قرمزی و حساسیت لثه‌ها شود.

جوش روی لثه

چرک دندان عفونی می‌تواند از طریق فیستول یا جوش روی لثه تخلیه شود و در دهان طعم یا بوی بد ایجاد کند.

ورم فک

اغلب اوقات چرک جمع شده از محل خارج نمی‌شود. در نتیجه، ناحیه فک به‌طور قابل‌توجهی حساس و متورم می‌گردد.

تغییر رنگ دندان

دندانی که پالپ آن عفونی شده ممکن است به رنگ قهوه‌ای، خاکستری یا سیاه درآید.

احساس درد هنگام جویدن

چنانچه هنگام جویدن غذا یا فشار آوردن به دندان، احساس درد می‌کنید، ممکن است اعصاب اطراف پالپ آسیب دیده باشند.

لق شدن دندان: عفونت می‌تواند باعث از بین رفتن استخوانی که از دندان حمایت می‌کند شود و در نتیجه دندان لق گردد.

علل دردناک بودن درد دندان

بافت عصبی، خون و بافت لنفاوی در کانال ریشه قرار دارند. پالپ در داخل کانال ها دندان جای گرفته است.

دندان به دلایل مختلفی ممکن است متورم یا عفونی شود، از جمله: پوسیدگی شدید دندان، ترک یا خرد شدن دندان یا وارد شدن آسیب به دندان.

از طرف دیگر، عدم ترمیم مانند: عدم پر شدن دندان و تاج دندان می تواند موجب تقویت نفوذ باکتری ها به درون پالپ دندان شود.

در نهایت پس از آلوده شدن، پالپ دندان شروع به مردن می کند و پاسخ های التهابی بدن، تنظیم آن را به دست می گیرند. این عفونت و التهاب می توانند موجب درد قابل توجهی شوند که ما آن را به صورت دندان درد حس می کنیم.

زمانی که کشیدن دندان تنها راه حل باشد، برای حفظ کارایی ممکن است ایمپلنت یا یک بریج دندانی جایگزین آن شود. در نتیجه:

• عمل گاز زدن و خوردن مناسب، حفظ می شود.
• از جابجایی دندان های اطراف جلوگیری می گردد.

از طرفی، یک عفونت شدید می تواند بسیار خطرناک باشد، بنابراین یک دندانپزشک با ارزیابی حرفه ای خود می تواند متوجه علت درد شود. در صورتی که عفونت فراتر از فک صورت برود (تا سر و گردن گسترش پیدا کند)، ممکن است به درمان بیشتری نیاز باشد، از جمله: بستری شدن در بیمارستان.

بیماری‌هایی که روی روند درمان ریشه دندان تاثیر می‌گذارند

در برخی موارد، وجود بیماری‌های خاص می‌تواند بر روند درمان ریشه دندان و موفقیت آن تاثیر بگذارند.

دیابت

افراد مبتلا به دیابت، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های لثه و پوسیدگی دندان هستند. این امر می‌تواند روند درمان ریشه را دشوارتر کند و احتمال موفقیت آن را کاهش دهد.

بیماری‌های قلبی عروقی

افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به عوارض بعد از درمان ریشه، مانند عفونت هستند.

سیستم ایمنی ضعیف

افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند، ممکن است در برابر عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های دندان، آسیب‌پذیرتر باشند. این امر روند بهبودی بعد از درمان ریشه را به تاخیر می‌اندازد و احتمال موفقیت آن را کاهش می‌دهد.

پوکی استخوان

بیماری پوکی استخوان باعث ضعیف شدن استخوان فک می‌شود. این امر انجام درمان ریشه دندان را دشوارتر می‌کند.

بیماری‌های کبد و کلیه

بیماری‌های کبد و کلیه می‌توانند بر توانایی بدن در متابولیزه داروهای مورد استفاده در طول درمان ریشه تاثیر بگذارند.

بارداری

به‌طور کلی، توصیه می‌شود که درمان ریشه دندان، در دوران بارداری به تعویق انداخته شود. با این‌حال، در برخی موارد، ممکن است این درمان ضروری باشد. در این صورت، دندانپزشک باید در مورد خطرات و مزایای درمان با بیمار صحبت کند.

درمان ریشه دندان چگونه انجام می شود؟

در زمان اولین مراجعه ی دندانپزشکی، ممکن است چند روز قبل از انجام عمل درمان ریشه، درمان آنتی بیوتیکی تجویز شود. در ابتدای کار، دندانپزشک دندان مورد نظر را با استفاده از یک مانع یا جدار لاستیکی جدا می کند و آن را به اندازه کافی بی حس می کند تا در حین انجام عمل، از درد جلوگیری شود.

گام بعدی این است که برای دسترسی به محفظه پالپ و کانال های مربوط به دندان از یک فرز استفاده شود. سپس با استفاده از فایل های انعطاف پذیر از جنس نیکل تیتانیوم، دندانپزشک به طرز ظریفی طول کانال ها و نوک ریشه را کاملا تمیز می کند تا تمام عفونت و بافت ها موجود، از بین بروند.

این فرآیند با دقت زیادی انجام می شود تا کم ترین آسیب به اطراف لیگامان (رباط) و استخوان وارد شود. بنابراین، دندانپزشک ممکن است از ابزارهای مکملی برای اندازه گیری طول ریشه یا برطرف کردن کامل عفونت استفاده کند. این ابزارها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• اشعه X دیجیتالی، برای مرحله ی تمیز کردن
• اپکس لوکیتور، به عنوان كاوشگر الكتریكی برای یافتن نوك ریشه
• میكروسكوپ، برای ایجاد بزرگنمایی ۳۲ برابر

سپس دندانپزشک، دندان را ضد عفونی و پر می کند. البته برخی از دندانپزشکان و اندودنتیست ها (متخصص ریشه دندان) از یک وسیله خاصی برای پر کردن کانال با موادی به نام گوتا پرچا استفاده می کنند.

(گوتا پرچا: یک ماده ی طبیعی، سازگار با بافت زنده و ضد باکتری است که حدودا به مدت ۱۵ دقیقه درون ناحیه ی توخالی گسترش پیدا می کند و آن را می بندد.)

سایر دندانپزشکان و اندودنتیست ها ممکن است از فرایند پیوند یا اتصال، برای درزگیری دندان با مواد رزین استفاده کنند. سپس دندانپزشک سوراخ یا شکاف دستیابی کانال را به طور موقتی یا دائمی پر می کند.

در برخی مواقع، این پر کردن موقتی سوراخ، برای دسترسی به کانال های ریشه است تا زمانی که بهبودی فراهم شود.

زمانی که دندان به درستی ترمیم شود و فرض بر این باشد که عمل درمان ریشه موفقیت آمیز بوده است، ترمیم دائمی (مانند: پر کردن دندان، تاج) انجام می شود. در مدت زمان تکمیل پروسه درمان، ممکن است برای جلوگیری از درد و ناراحتی ناشی از این روش، ممکن است مصرف دارویی نیز تجویز شود.

آپیکو سرجری چه موقع انجام می‌شود؟

آپیکو سرجری یا جراحی اپیکو، روشی برای درمان ریشه دندان است که در آن، نوک ریشه و بافت‌های آلوده اطراف آن برداشته می‌شود. این جراحی زمانی انجام می‌شود که درمان‌های دیگر، مانند عصب‌کشی، برای درمان عفونت کافی نیستند. از دلایل انجام آپیکو سرجری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

عدم موفقیت عصب‌کشی

اگر بعد از عصب‌کشی، عفونت ریشه دندان باقی بماند یا دوباره عود کند، ممکن است آپیکو سرجری لازم باشد.

عفونت شدید

در برخی موارد، عفونت ریشه دندان به قدری شدید است که با عصب‌کشی قابل درمان نیست و باید با جراحی آپیکو از بین برود.

آسیب به ریشه

چنانچه ریشه دندان در اثر ضربه یا تروما آسیب دیده باشد، ممکن است آپیکو سرجری برای ترمیم یا برداشتن قسمت آسیب‌دیده ریشه لازم باشد.

کیست یا تومور

اگر در نوک ریشه دندان کیست یا تومور وجود داشته باشد، آپیکو سرجری برای برداشتن آن انجام می‌شود.

انحنای ریشه

در برخی موارد، ریشه دندان به شدت خمیده است که انجام عصب‌کشی را دشوار می‌کند.

مزیت‌های درمان امروزی

با گسترش پیشرفت ها در زمینه ی ابزارها و انواع تجهیزات دندانپزشکی می توان انتظار درمان هایی با کیفیت بالاتری را داشت.

به عنوان مثال:

میکروسکوپ

متخصصان اندودنتیست و دندانپزشکان گذشته، برای پیدا کردن کانال های ریزی که در بافت پالپ قرار دارند، مجبور بودند مسیرشان را از طریق آناتومی دندان احساس کنند اما امروزه استفاده از میکروسکوپ، به دندانپزشکان این امکان را می دهند که به راحتی بتوانند به سمت پیچیده ترین آناتومی ها حرکت کنند.

نیدل اولتراسونیک

در گذشته، حذف فایل های شکسته از ریشه بسیار سخت بود و در بعضی مواقع موجب از بین رفتن دندان می شد اما امروزه ممکن است از یک سوزن اولتراسونیک برای ارسال لرزش در کانال به یک فایل شکسته برای از بین بردن آن، استفاده شود.

لیزر مایع

اندودنتیست یا دندانپزشک ممکن است دندان را با استفاده از لیزر مایع با محلول سفید کننده، ضد عفونی کند. این فناوری در حال توسعه است و استفاده از لیزر مایع بسیار نوید بخش می باشد.

عواملی که روی طول عمر دندان تحت درمان ریشه اثر می‌گذارند

دوام و نتیجه درمان ریشه دندان به‌عوامل مختلفی بستگی دارد که می‌توان آن‌ها را به دو دسته کلی عوامل قبل از درمان و عوامل بعد از درمان تقسیم کرد.

عوامل قبل از درمان

• سلامت اولیه دندان: هر چه دندان قبل از درمان ریشه سالم‌تر باشد، احتمال موفقیت درمان و افزایش طول عمر دندان بیشتر خواهد بود.
• وسعت آسیب: اگر پوسیدگی یا عفونت به عمق ریشه دندان رسیده باشد، احتمال موفقیت درمان کمتر و طول عمر دندان کوتاه‌تر خواهد بود.
• کیفیت درمان: مهارت و تخصص دندانپزشک، استفاده از تجهیزات و مواد مناسب و رعایت دقیق مراحل درمان، نقش مهمی در موفقیت درمان و افزایش طول عمر دندان دارند.
• عفونت: وجود عفونت در داخل دندان می‌تواند به شکست درمان و کاهش طول عمر دندان منجر شود.

عوامل بعد از درمان

• مراقبت‌های دهانی و دندانی: رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، شامل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به‌طور مرتب، برای جلوگیری از تجمع پلاک و میکروب‌ها و پوسیدگی مجدد دندان ضروری است.
• ترمیم دندان: پس از عصب‌کشی، دندان باید با روکش یا پر کردن مناسب ترمیم شود تا از شکستن یا ترک خوردن آن محافظت شود.
• عادات: عادت‌هایی مانند دندان قروچه، جویدن ناخن یا اشیاء سخت می‌تواند به دندان عصب‌کشی شده آسیب برساند و طول عمر آن را کاهش دهد.
• سلامت عمومی: برخی از بیماری‌های سیستمیک مانند دیابت می‌توانند خطر عفونت و مشکلات دندانی را افزایش داده و طول عمر دندان عصب‌کشی شده را کاهش دهند.
  یافتن دندانپزشک مناسب

ممکن است کانال های ریشه ای ساده توسط یک دندانپزشک عمومی یا خانوادگی انجام شود. با این وجود، اگر کانال ریشه شامل یک مجموعه آناتومی باشد که پیدا کردن، هدایت یا رسیدن به ریشه را دشوار کند، ممکن است نیاز به یک متخصص اندودنتیست باشد.

اندودنتیست ها، دندانپزشکان متخصص اند که تجربیات زیادی دارند و روی اختلالات پالپ دندان تمرکز می کنند و در درمان هایی مانند: کانال ریشه تخصص دارند. همچنین متخصص درمان ریشه، برای دندان هایی با بیش از یک کانال مانند: دندان های آسیای بزرگ، توصیه می شود.

لینک کوتاه : https://tikadental.com/?p=7199 کپی لینک