دندان قروچه یا Bruxism یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که می تواند به صورت فشار یا ساییدن دندان ها در خواب یا بیداری رخ دهد. این اختلال، در نگاه اول ممکن است کم اهمیت به نظر برسد، اما اگر درمان نشود، می تواند آسیب های جدی به دندان ها، مفصل فکی و حتی کیفیت خواب وارد کند. شناخت دقیق علائم، علت ها و روش های درمان دندان قروچه، اولین گام برای پیشگیری از مشکلات بعدی است. همچنین اگر قصد انجام کامپوزیت قسطی در تهران را دارید به این صفحه مراجعه کنید.
دندان قروچه در خواب چیست؟
دندان قروچه به حالتی گفته می شود که دندان های بالا و پایین بدون کنترل، روی هم ساییده می شوند یا فشرده می شوند. این پدیده معمولاً در خواب رخ می دهد و فرد غالباً از آن آگاهی ندارد. دندان پزشکان دندان قروچه را به دو نوع تقسیم می کنند:
- دندان قروچه شبانه: بیشتر در مراحل خواب عمیق اتفاق می افتد و آسیب های دندانی ناشی از آن معمولا جدی تر است.
- دندان قروچه روزانه: معمولاً ناشی از استرس یا تمرکز شدید در طول روز است و شدت آسیب کمتر است، اما در صورت تکرار مداوم می تواند باعث ساییدگی دندان شود.
دندان قروچه شبانه، به دلیل نبود کنترل آگاهانه، بیشترین فشار و آسیب به مینای دندان و مفصل فکی را ایجاد می کند.
بیشتر بخوانید: ایمپلنت پانچی در تهران با شرایط ویژه
علائم دندان قروچه در خواب
تشخیص دندان قروچه شبانه معمولاً مشکل است زیرا فرد از آن بی خبر است. با این حال، چندین نشانه قابل مشاهده و جسمی می تواند هشدار دهنده باشد:
- ساییدگی و شکستگی دندان ها
ساییدگی تدریجی سطح دندان ها اولین علامت هشدار است. این سایش می تواند مینای دندان را نازک کرده و عاج را نمایان کند که باعث افزایش حساسیت دندانی به سرما و گرما می شود. در موارد پیشرفته، لب پریدگی یا ترک های ریز روی دندان ها مشاهده می شود.
- درد و خستگی عضلات فک
فشار مداوم روی عضلات فک و گیجگاه باعث گرفتگی، درد و خستگی عضلانی صبحگاهی می شود. برخی بیماران حتی هنگام جویدن غذا یا باز و بسته کردن دهان نیز درد را تجربه می کنند.
- سردردهای صبحگاهی
افرادی که دچار دندان قروچه هستند، ممکن است صبح ها با سردردهای خفیف تا متوسط در ناحیه شقیقه و پشت سر بیدار شوند. این سردردها ناشی از انقباض عضلات فک و فشار روی مفصل فکی هستند.
- حساسیت دندانی
سایش مینای دندان باعث افزایش حساسیت به دما و فشار می شود. نوشیدن مایعات سرد یا داغ، غذاهای سخت یا حتی لمس دندان ها می تواند دردناک باشد.
- صدای ساییدن دندان ها
یکی از واضح ترین علائم دندان قروچه، صدای ساییدن یا تق تق دندان ها هنگام خواب است. این صداها اغلب توسط هم خواب ها یا اعضای خانواده شنیده می شوند و گاهی باعث اختلال خواب اطرافیان نیز می شود.
- اختلال در کیفیت خواب
دندان قروچه می تواند باعث بی خوابی، بیداری های مکرر و خستگی صبحگاهی شود. حتی اگر فرد خود را پرانرژی تصور کند، اختلالات خواب ناشی از بروکسیسم می تواند اثرات منفی طولانی مدتی روی سلامت عمومی داشته باشد.
علل دندان قروچه در خواب
علت دقیق دندان قروچه هنوز کاملاً مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل روانی، فیزیکی و ژنتیکی در بروز آن نقش دارند. مهم ترین عوامل عبارتند از:
- استرس و اضطراب: استرس شدید و فشار روانی روزانه یکی از علل اصلی دندان قروچه شبانه است. بدن در خواب به صورت ناخودآگاه تلاش می کند تنش های انباشته شده را آزاد کند، که به شکل ساییدن دندان ها ظاهر می شود.
- اختلالات خواب: مشکلات خواب مانند آپنه خواب و خر و پف شدید می تواند احتمال بروکسیسم را افزایش دهد. کاهش اکسیژن در طول خواب باعث تحریک عضلات فک و ایجاد فشار روی دندان ها می شود.
- ناهماهنگی دندان ها و فک: عدم تطابق دندان های بالا و پایین یا مشکلات مال اکلوژن باعث می شود فک برای پیدا کردن موقعیت مناسب دندان ها به طور ناخودآگاه حرکت کند، که به مرور باعث ساییدگی و فشار روی دندان ها می شود.
- عوامل ژنتیکی: مطالعات نشان می دهد دندان قروچه می تواند در خانواده ها ارثی باشد. وجود این مشکل در یکی از والدین احتمال بروز آن در فرزند را افزایش می دهد.
- داروها و مواد محرک: مصرف داروهای ضدافسردگی، محرک ها، کافئین، الکل و دخانیات می تواند باعث افزایش شدت دندان قروچه شود. حتی مصرف زیاد شکلات یا نوشابه های گازدار پیش از خواب، ممکن است خطر را بالا ببرد.
- مشکلات عصبی و حرکتی: برخی بیماری های عصبی، مانند پارکینسون و اختلالات حرکتی شبانه، ممکن است به صورت ثانویه باعث دندان قروچه شوند. این موارد نیازمند بررسی تخصصی توسط پزشک و دندانپزشک هستند.
تاثیر دندان قروچه بر دندان ها و فک
عدم درمان دندان قروچه می تواند آسیب های جدی به ساختار دندان ها و مفصل فک وارد کند. برخی از مهم ترین اثرات عبارتند از:
- سایش مینای دندان
مینای دندان، سخت ترین بافت بدن است، اما فشار مداوم دندان قروچه باعث فرسایش و کاهش ضخامت آن می شود. این فرسودگی نه تنها باعث حساسیت دندان می شود، بلکه زمینه را برای پوسیدگی و التهاب لثه فراهم می کند.
- ترک خوردگی و لب پریدگی دندان ها
فشار شدید می تواند باعث ایجاد ترک های ریز و لب پر شدن دندان ها شود. در موارد مزمن، این آسیب ها ممکن است نیاز به روکش، پرکردگی یا حتی کشیدن دندان پیدا کنند.
- تحلیل لثه و استخوان
فشار مکانیکی مداوم روی دندان ها باعث تحلیل بافت لثه و استخوان فک می شود، که می تواند منجر به افزایش طول دندان ها و تغییر ظاهر لبخند گردد.
- اختلال مفصل فکی (TMJ)
فشار شبانه روی مفصل فکی باعث درد، صدا دادن فک و محدودیت حرکتی می شود. این اختلال ممکن است به مرور به مشکلات جدی در جویدن و صحبت کردن منجر شود.
- آسیب به ترمیم ها و روکش ها
دندان های پر شده، روکش شده یا لمینت شده در معرض خطر ترک یا جدا شدن هستند. بروکسیسم می تواند باعث هزینه های درمانی اضافی و کاهش دوام ترمیم ها شود.
روش های تشخیص دندان قروچه
تشخیص دقیق بروکسیسم معمولاً توسط دندان پزشک و با بررسی وضعیت دندان ها، لثه ها و مفصل فکی انجام می شود. روش های تشخیصی شامل:
- معاینه بالینی دندان ها: بررسی سایش و ترک ها
- ثبت الگوهای خواب: پلی سومنوگرافی برای اندازه گیری حرکات فک و تنفس
- گزارش شریک زندگی: صدای ساییدن دندان ها هنگام خواب
- تشخیص به موقع از پیشرفت آسیب ها جلوگیری کرده و درمان را ساده تر می کند.
درمان و کنترل دندان قروچه در خواب
دندان قروچه در خواب اگر درمان نشود می تواند باعث ساییدگی دندان ها و مشکلات مفصل فکی شود. خوشبختانه روش های تخصصی و خانگی متعددی وجود دارد که می تواند شدت این مشکل را کاهش دهد و سلامت دندان ها را حفظ کند.
- استفاده از نایت گارد (محافظ شب)
یکی از موثرترین روش ها، استفاده از گارد دندانی شبانه است که مانع تماس مستقیم دندان ها می شود. این وسیله معمولاً شخصی سازی شده توسط دندانپزشک ساخته می شود و می تواند شدت ساییدگی را به طور چشمگیر کاهش دهد.
- اصلاح مال اکلوژن
در صورت وجود ناهماهنگی دندان ها، دندان پزشک ممکن است درمان ارتودنسی یا ترمیم دندانی را توصیه کند تا فشار روی دندان ها کاهش یابد.
- پرهیز از محرک ها
کاهش مصرف کافئین، الکل و دخانیات و اجتناب از جویدن آدامس یا غذاهای سفت قبل از خواب، می تواند شدت دندان قروچه را کاهش دهد.
- فیزیوتراپی و تمرینات فک
ماساژ و تمرین های کششی عضلات فک، تنش عضلات را کاهش داده و دامنه حرکتی مفصل فکی را بهبود می بخشد.
- درمان دارویی
در موارد شدید، پزشک ممکن است داروهای شل کننده عضلات یا داروهای کاهش اضطراب تجویز کند. مصرف این داروها باید تحت نظر متخصص باشد.
روش های خانگی برای کاهش دندان قروچه
- کمپرس گرم روی فک قبل از خواب
- خواب منظم و کافی
- استفاده از موسیقی آرام بخش یا رایحه درمانی
- پرهیز از جویدن ناخن یا آدامس
این روش ها به کاهش فشار عضلانی و پیشگیری از تشدید بروکسیسم کمک می کنند.
چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟
اگر هر یک از علائم زیر مشاهده شد، باید سریعاً به متخصص مراجعه شود:
- ساییدگی یا ترک دندان ها
- درد یا گرفتگی فک صبحگاهی
- سردردهای مکرر
- صدای دندان قروچه در خواب
- حساسیت شدید دندانی
تشخیص و درمان به موقع، از آسیب های جدی دندان و فک جلوگیری می کند.
جمع بندی
دندان قروچه در خواب یک اختلال شایع و بالقوه آسیب زا است که می تواند باعث ساییدگی دندان ها، مشکلات مفصل فکی، سردرد و اختلال خواب شود. تشخیص به موقع، مدیریت استرس و استفاده از محافظ دندانی، روش های کلیدی برای کنترل این مشکل هستند. با رعایت اصول بهداشت دهان و درمان تخصصی، می توان سلامت دندان ها و کیفیت خواب را حفظ کرد.
سوالات متداول
لینک کوتاه : https://tikadental.com/?p=9175